Prof. Jose Maria Sison
Mangidaulo , International League of Peoples’ Struggle
Abril 26, 2011
Iti okasyon ti Cordillera Day 2011, dakami iti International League of Peoples’ Struggle ket ipaduyakyak mi ti kapupudotan a panangkablaaw ti pannakikaykaysa iti amin a delegado ken naisangsangayan a bisita ken iti amin nga umili ti Cordillera, ti pangsapasap a nangsangaili a ti Cordillera People’s A lliance ken ti lokal a nangpasangbay a Kakailian Salakniban Tay Amin a Nagtaudan (KASTAN), Timpuyog dagiti Umili iti Lacub, Bantayan Ekolohiya ken Kinabaknang (Lacub People’s Federation for Ecological and Resource Protection).
Ited mi ti kangangatoan a pammadayaw iti Cordilera People’s Alliance ken dagiti umili ti Cordillera iti napasnek a panangselebrar da iti Cordillera Day manipud 1985 a naibasar iti immunan a Macliing Memorials (1980-1984), tapno ipaganetget ti panagkaykaysa ti umili ti Cordillera para iti panangsalaknib ti nainsigudan a daga ken iti pannakidangadang para iti bukod a pangngeddeng ken nailian a demokrasya.
Nai konsagrar ti Cordillera Day babaen iti naiparukpok a dara dagiti martir, nangrugi kenni Ama Macliing Dulag ken Pedro Dungoc a nangidaulo iti pannakisaranget laban iti pinondoan ti World Bank a Chico River Basin Hydroelectric Dam Project ni diktador Ferdinand Marcos. Daytoy nga aldaw ket tinawen a selebraran dagiti umili ti Pilipinas ken iti ballasiw taaw tapno parubruben ti kolektibo a memorya tayo ken pabaroen ti komitment tayo nga itultuloy ti dangadang para iti nailian a wayawaya, demokrasya, hustisya a panggimong ken panagrang-ay para iti interes dagiti umili.
Nabagas ti agdama a tema yo, Ibiag ti Naindaklan a Pakasaritaan ti Dangadang Tayo! Lumaban para iti Daga, Biag ken Dayaw. Mainaig ditoy, importante la unay a sentroan yo dagiti napudot nga isyu a kas iti panagminas, militarisasyon, ken pananglabsing iti kalintegan-tao. Dagitoy ket mangidadanes ken manggundaway iti umili ti Cordillera ken kasapulan a natibker ken militante a labanan dagitoy nga aktibo a katinnulong ti intero nga umili a Pilipino ken dagiti umili ti lubong.
Agarup sangamilyon nga ektarya wenno 51% ti kadagaan ti Cordillera ket sakupen dagiti lisensyado nga operasyon ken nakapila nga aplikasyon dagiti transnational corporations ken dagiti kakomplot da a Filipino. Mairaman da iti panaggamgam ti daga, dagiti kinabaknang a mineral, dagiti bakir ken karayan manipud iti umili tapno gamruden da ken iti proseso ket madadael ken ma-pollute ti aglawlaw a pakadangran dagiti nainsigudan a komunidad iti Cordilera kasta met kadagiti umili iti baba.
Kasilpo ti mining ti militarisasyon ken pananglabsing ti kalintegan-tao. Tapno lippiten ti panaglaban ti umili ken ipakat dagiti dadakkel a proyekto ti minas, indeploy ti estado ti uppat a regular a batalyon ken tallo nga espesya a batalyon ti Philippine Army iti luglugar a maminas iti Cordillera. Kas resulta, agraira ti aduan ken sistematiko a panaglabsing iti kalintegan-tao.
Rumbeng a maiyaramid ti Cordillera Day 2011 iti Lacub gapu ta daytoy a munisipalidad ket nabaknang iti balitok ken sumagmamano a kompanya ti minas, kas ti Golden Lake Mineral Resources ken ti Titan Exploration and Development Corporation, ket determinado a mangkali iti sumagmamano a lugar. Importante a tumipon tayo iti umili ti Lacub iti dangadang da laban kadagiti kompanya ti minas ken ipakita kadakuada ti simpatya ken suporta tayo iti pannakilaban da.
Kanayon a mangted inspirasyon ti pananglagip ken panangipokus iti nabannuar a dangadang dagiti Tinggians ti Abra laban iti panang-logging ti bakbakit ti Cellophil Resources Corporation idi panawen ti diktadura nga US-Marcos. Manen, masapul nga adawen tayo dagiti leksyon manipud iti daytoy a nagballigi a panaglaban iti panangsango kadagiti nababara nga isyu a mangburburibor iti umili ti Cordillera iti agdama.
Umip-ipos kadagiti reaksyonaryo a nasyunal nga opisyal, ibagbaga dagiti sumagmamano nga opisyal iti probinsya ken munisipyo a ti minas ket mangted ti progreso ken panagrang-ay. Ingagara da a kalkaluban a dagiti lugar iti Cordillera kas iti Tuba, Itogon, Tublay, Kibungan ken Mankayan, a deka-dekadan a napalalo a naminas, ket awan maiparammag da no di ketdi nakaro a panagmirmiraut ken pannakaperdi ti daga. Kastoy met ti napasamak iti adu pay a mining areas kas iti Marinduque, Toledo idiay Cebu ken idiay Mindanao.
Ikarkari dagiti kompanya ti minas a tarimaanen da ti kalsada ti Lacub ken mangikabil da ti rangtay iti karayan Malanas. Siyempre aramiden da dagitoy tapno mapapardas ti operasyon da iti panagminas. Apaman a maibus da dagiti saanen a maisubli a rekurso a balitok, panawan dan a naperdi ti lugar kasta met dagiti napalalon a nausar a kalsada ken rangtay. Awan duma da kadagiti naruker a pulitiko a tinawen nga agtaktakaw ti kwarta a publiko a naisayangkat para iti panangibangon ti imprastruktura.
Dagiti proyekto iti minas ket kakuyog ti militarisasyon. Palikmutan dagiti dadakkel a semi-permanente a detatsment ti PhilippineArmy ti Lacub iti kabangibang a Lagangilang, Baay-Licuan ken Malibcong. Masansan a mangideploy ti Philippine Army kadagiti platun idiay Lacub a mangiyaramid iti makunkuna nga operasyon iti counter-insurgency. Idi 2008, kinontrol ti maysa nga Special Operations Team (SOT) ti 41st IB ti ili ti Talampac iti intero a tawen tapno buraken ti organisasyon ti umili.
Iti probinsya ti Abra, ti Philippine Army ken private armies dagiti naruker a pulitiko ket nakalawlawag a pareho nga agserserbi iti interes dagiti kompanya ti minas. Dua a batalyon ti 5th Infantry Division ket nakadeploy ditoy – ti 41st IB iti amianan ken ti 50th IB iti abagatan. Nayon pay, adda dagiti counter-insurgency strike force, ti 52nd DRC (Division Reconnaissance Company) ken ti kompanya ti 77th IB, nga agserserbi kas kuerpo ti kadre para iti paramilitary a Civilian Armed Forces Geographical Units (CAFGU).
Ti sipaparang a misyon da ket buraken ti New People’s Army (NPA) ken palubusan a gamgamen dagiti kompanya, kas kadagiti dadakkel a kompanya ti minas, dagiti natural a rekurso ken dadaelen ti environment. Ngem dagiti nainsigudan nga umili ti Lacub ket determinado a mangilaban iti kalintegan da iti ansestral a daga ken papigsaen ti bileg da. Ipampannakkel da ti napaut a pakasaritaan ti dangadang da tapno salakniban ti daga, biag ken dayaw.
Agtultuloy a bibiagen da ti naindaklan a pakasaritaan da a sentral ti pinapel da iti naimballigian a panaglaban dagiti Tinggian kadagiti operasyon ti panagtroso ti Cellophil ti diktadura a Marcos. Kanayon a sentral ti pinapel da iti pananglapped iti nadumaduma nga administrasyon a mangiyaramid iti plano ni Marcos nga ikkan ti dam ti Binongan river. Situtured ti komunidad ti Buneg, iti partikular, a nanglapped iti maysa a lokal a warlord a mangsamsam iti babassit nga usok da.
Ammo tayo nga agballigi ti Cordillera Day 2011 iti panangamiris iti sitwasyon ti Cordillera iti agraraira a konteksto ti Pilipinas ken iti lubong. Kasta met a maitudo dagiti rebbengen ti Cordillera People’s Alliance manipud iti umiso a batayan ti panangadal yo iti sitwasyon iti Abra, Apayao, Kalinga, Benguet, Ifugao, Mountain Province ken Baguio City.
Agnamnama kami a maiyaramid yo ti komprehensibo ken natadem a pannakaawat iti sitwasyon ken kadagiti karit iti Cordillera. Makatulong dagiti workshop iti regional autonomy ken bukod a pangngeddeng; panagminas: bassit ken dakkel; kalintegan-tao ken Oplan Bayanihan; climate change ken disaster management a mangitudo ken mangsango kadagiti isyu.
Mangnamnama kami iti kangatoan a balligi iti panangiyaramid yo iti Unity Pact babaen iti panangisilpo iti kinasaririt dagiti elders ken dadaulo ti tribu, ti dinamismo dagiti organisasyon masa ken dagiti kinalaing manipud iti nadumaduma a gunglo. Importante unay a dagiti elder ken dadaulo ti tribu ti mangimaton iti panangbukel ti multilateral nga unity pact a manglaban iti panangperdi ti minas ken pananglabsing iti kalintegan-tao. Iti sango ti panangpadas ti gubyerno nga aramiden ti maikatlo nga organic act para iti Cordillera autonomous region, importante met a mangiyaramid kayo ti nalawag ken natibker a posisyon maipanggep iti pudno a regional autonomy ken bukod a pangngeddeng.
Mangnamnama kami a babaen iti Cordillera Day 2011 ket mabaelan yo nga agsuma ti sitwasyon ken dagiti kapadasan iti dangadang, agadal manipud iti positibo ken negatibo a leksyon, agkonsolida kadagiti balligi, rimbawan dagiti pagkurangan ken itudo dagiti rebbengen tapno mapapigsa ti kabaelan ken kapasidad a lumaban tapno magun-od dagiti daddadakkel pay a balligi. Iti kasta, umaddang iti baro ken nangatngato a tukad ti dangadang dagiti umili ti Cordillera para iti bukod a pangngeddeng ken nailian a demokrasya.###
